De parabel van de blinden en de olifant is een tijdloos verhaal dat zijn oorsprong vindt in verschillende oude culturen. Elk van deze culturen gebruikte het verhaal om verschillende levenslessen over te brengen, maar de kern bleef steeds hetzelfde: de beperking van één perspectief en de waarde van verschillende zienswijzen.
In de bekendste versie van het verhaal ontmoeten zes blinde mensen een olifant. Omdat ze nog nooit een olifant hebben meegemaakt, proberen ze zich een beeld te vormen door het dier aan te raken:
- De eerste voelt de slurf en zegt: “Dit is een dikke slang.”
- De tweede raakt het oor aan en zegt: “Ik voel een grote waaier.”
- De derde legt zijn hand op een poot en zegt: “Het lijkt wel een boomstam.”
- De vierde voelt de buik en zegt: “Dit is een stevige muur.”
- De vijfde ontdekt de slagtand en zegt: “Dit voelt als een speer.”
- De zesde pakt de staart vast en zegt: “Volgens mij is het een touw.”
Iedere blinde is overtuigd van zijn of haar eigen waarneming en beschrijving. Al snel ontstaat er een discussie. Iedereen verdedigt zijn eigen ervaring als de waarheid.
Hoewel elk perspectief deels klopt, ziet niemand het volledige plaatje.
Van parabel naar de praktijk: de zes denkhoeden van Edward de Bono
Deze oude parabel houdt ons een spiegel voor: jouw waarheid is maar een deel van het geheel. En juist daar schuilt de valkuil in het bedrijfsleven. We nemen dagelijks beslissingen vanuit ons eigen perspectief, maar hoe vaak mis je dan belangrijke inzichten omdat je maar door één lens kijkt?
[1]Edward de Bono vertaalde dit inzicht naar een krachtige methodiek: de zes denkhoeden. Elke ‘hoed' staat voor een andere manier van denken. Door bewust van perspectief te wisselen, dwing je jezelf en je team om een vraagstuk van alle kanten te bekijken. Het resultaat? Betere besluiten, kortere vergaderingen en meer draagvlak.
De zes denkhoeden op een rij
De zes denkhoeden hebben allemaal een bepaalde kleur en staan voor een aparte manier van denken.
Welke kansen zien we?
De gele hoed stimuleert positief en oplossingsgericht denken. Je richt je op kansen, voordelen en bekijkt de situatie van de zonnige kant.
Wat kan er anders?
De groene hoed staat voor creativiteit en vernieuwing. Je denkt vrij, zoekt naar frisse invalshoeken en komt met nieuwe ideeën en mogelijkheden.
Wat kan er misgaan?
De zwarte hoed vertegenwoordigt kritisch denken en het herkennen van risico’s. Je bent de advocaat van de duivel: scherp op valkuilen en wat er mis kan gaan.
Wat is de volgende stap?
De blauwe hoed draait om overzicht en regie. Jij bent de dirigent die het denkproces aanstuurt, bewaakt wat er al is besproken en bepaalt wat de volgende stap moet zijn.
Wat weten we zeker?
De witte hoed richt zich op feiten, cijfers en objectieve data. Je bekijkt de situatie zonder oordeel, puur op basis van wat je weet, niet wat je denkt of voelt.
Wat is je onderbuikgevoel?
De rode hoed draait om emotie en intuïtie. Je spreekt vanuit je gevoel, zonder dat je het hoeft te onderbouwen.
Hoe je vergaderingen structureert met de zes denkhoeden
We kennen het allemaal: een overleg waarin iedereen door elkaar praat, standpunten botsen en niemand echt luistert. Na een uur ben je nog geen stap verder. Met de denkhoeden creëer je structuur: elk perspectief krijgt zijn eigen moment.
Net als de blinden die samen het hele dier kunnen ‘zien', krijg je als team zicht op de volledige complexiteit van vraagstukken. De zes hoeden dwingen je om verder te kijken dan je eigen perspectief.
Zo pak je het aan:
Start met de blauwe hoed: “Wat is het doel van deze vergadering en hoe gaan we te werk?”
Doorloop daarna stap voor stap de andere hoeden: begin met wit (feiten), gevolgd door rood (gevoel), zwart (risico’s), geel (kansen) en groen (nieuwe ideeën).
Sluit weer af met blauw: “Wat is de conclusie en welke vervolgstap volgt hieruit?”
Wat levert het op?
Teams die met de denkhoeden werken, merken duidelijke voordelen:
- Meetbaar kortere vergaderingen tot wel 50% tijdswinst.
- Meer focus, minder afdwalen.
- Minder ruis en conflicten.
- Creatievere oplossingen dankzij nieuwe invalshoeken.
- Meer draagvlak omdat iedereen wordt gehoord.
Succesvol aan de slag met de denkhoeden in vergaderingen
Voor de voorzitter en teamleider:
- Zorg voor structuur: blijf bij de juiste hoed.
- Reageer met respect en herken de bijdrage: “Goede zwarte-hoed-opmerking, daar komen we zo op terug.”
- Maak het zichtbaar: gebruik bijvoorbeeld gekleurde kaarten of voorwerpen om de hoeden herkenbaar te maken.
Voor de teamleden:
- Durf van rol te wisselen: ook de optimist mag kritisch zijn.
- Respecteer de hoed die op dat moment centraal staat. Elk perspectief verdient ruimte.
- Zie het als een speelse werkvorm die zorgt voor meer diepgang, verbinding en creativiteit.
Durf het gewoon eens uit te proberen
Of je nu werkt aan strategie, een reorganisatie begeleidt of met klanten complexe vraagstukken oplost: de zes denkhoeden brengen structuur, rust en resultaat. Begin klein: kies in je volgende overleg bewust een denkhoed en merk wat het doet met de dynamiek.
[1] Edward de Bono is een Britse psycholoog die de term lateraal denken en de zes denkhoeden bedacht. Lateraal denken is gebaseerd op het opnieuw (anders) ordenen van de bestaande informatie om zodoende nieuwe informatie te laten ontstaan.